Człowiek, jego miejsce i rola w środowisku - edukacja ekologiczna w Centrum Edukacji Ekologicznej i Rewitalizacji Jezior w Szczecinku - edycja 2021

Centrum Edukacji Ekologicznej i Rewitalizacji Jezior - Zespół Placówek Oświatowych w Szczecinku jest publiczną placówką oświatową, której organem prowadzącym jest Powiat Szczecinecki. Był to kolejny projekt, który zrealizowaliśmy z dofinansowaniem Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie. Wartość całkowita projektu wyniosła 139 500,00 zł, dofinansowanie z WFOŚiGW to 89 125,00 zł, wkład własny wyniósł 50 375,00 zł.

Celem dofinansowania projektu w roku 2021 było następujących działań z zakresu edukacji ekologicznej w CEEiRJ:

1. Realizacja akwarystycznych warsztatów edukacyjnych – „Akwarystyka dla każdego” - W warsztatach wzięły udział dzieci i młodzież szkolna ze szkół podstawowych i średnich - Szkoły Podstawowej Nr 5 im. Jana III Sobieskiego w Szczecinku, Szkoły Podstawowej Nr 6 im. Zdobywców Wału Pomorskiego w Szczecinku oraz Zespołu Szkół Nr 6 im. St. Staszica w Szczecinku (szkoła ponadpodstawowa, do której uczęszczają uczniowie mieszkający na stałe w różnych gminach Powiatu Szczecineckiego i powiatów ościennych). Zrealizowaliśmy pięć warsztatów podczas, których założyliśmy trzy akwaria dekoracyjne (w tym dwa z podłożem aktywnym) i dwa środowiskowe - zakole chińskiej rzeki z parą wielkopłetwów wspaniałych i stadkiem kardynałków chińskich oraz „Mała Tanganika” z muszlowcami krótkimi. W akwariach dekoracyjnych zamieszkały endlerki z krewetkami Amano i platki z kiryskami spiżowymi, ostatni zbiornik zasiedlił bojownik wspaniały. Zajęcia praktyczne, w których każdy z uczestników mógł wziąć udział i własnoręcznie wykonać prace związane z założeniem akwarium, zostały poprzedzone omówieniem edukacyjnej roli akwarium w poznawaniu zwyczajów, budowy i zachowań organizmów wodnych oraz ich roli w otaczającym środowisku ze szczególnym uwzględnieniem zmian zachodzących w środowiskach wodnych a związanych z działalnością człowieka powodujących często niszczenie siedlisk organizmów endemicznych. Na przykładzie funkcjonowania poszczególnych biotopów w akwariach możliwe będzie pokazanie jak czułymi ekosystemami na wahania, takich parametrów jak odczyn pH, zawartość tlenu w wodzie oraz temperatura są ekosystemy wodne i jakie to ma znaczenie dla człowieka i otaczającej go przyrody szczególnie w kontekście zachodzących na świecie zmian klimatycznych.
   
   
2. Wyjazdy do Instytutu Biologii Uniwersytetu Szczecińskiego odbyły się w dniach: 29 października, 5 listopada, 29 listopada 2021 r. Wzięli w nich udział uczniowie Zespołu Szkół Nr 6 im. St. Staszica w Szczecinku, I Liceum Ogólnokształcącego im. Ks. Elżbiety w Szczecinku oraz Zespołu Szkół Nr 1 im. KEN w Szczecinku w następujących panelach tematycznych:

• wykład prof. US dr hab. Magdaleny Achrem pt.: „Epigenetyka - klucz do zmiany genetycznego przeznaczenia”, wykład prof. US dr hab. Roberta Czerniawskiego „Etapy życia jezior – od noworodka do staruszka”, wykład prof. US dr hab. dr Agnieszkę Grinn - Gofroń „Zarodniki w kryminalistyce”.
• wykład prof. US dr hab. Ewy Rębacz - Maron „Styl życia i trendy żywieniowe - problemy zdrowotne w XXI wieku”,
• zajęcia w laboratorium z mikroskopami, które przeprowadziła dr Lucyna Kirczuk, a których materiałem badawczym były preparaty wykonane z różnych rodzajów tkanek,
• zajęcia laboratoryjne z dr Tomaszem Krępskim i dr Łukaszem Sługockim podczas, których mogli np. zaobserwować jak jest zbudowana i jak funkcjonuje organizm zooplanktonowy, jakim jest jedna z przedstawicieli wioślarek - dafnia (rozwielitka).

3. Konferencja „RevitaLife 2021” odbyła się w dniach 25 – 26 listopada b.r. Podczas konferencji wykłady i prezentacje wygłosiły następujące osoby:

• prof. dr hab. inż. Robert Czerniawski/ Uniwersytet Szczeciński,
• prof. dr hab. Ryszard Gołdyn/ Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,
• prof. dr hab. inż. Jolanta Grochowska/ Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie,
• dr hab. inż. Renata Augustyniak/ Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie,
• prof. dr hab. inż. Tomasz Heese/ Politechnika Koszalińska,
• dr inż. Katarzyna Pikuła/ Politechnika Koszalińska,
• prof. dr hab. inż. Stanisław Podsiadłowski/ Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu,
• dr Piotr Szczepanowski/ Poznań,
• dr Sebastian Szklarek / Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii PAN w Łodzi
• dr Justyna Kobos/ Uniwersytet Gdański,
• mgr Anna Krakowiak/ Uniwersytet Gdański,
• mgr Tomasz Wajsowicz/ Urząd Miasta w Szczecinku.

Aby podkreślić edukacyjny charakter konferencji, wzięli w niej udział uczniowie Zespołu Szkół Nr 6 im. St. Staszica w Szczecinku, I Liceum Ogólnokształcącego im. Ks. Elżbiety w Szczecinku o raz Liceum Ogólnokształcącego STO w Szczecinku. Po raz pierwsza także konferencja była transmitowana on-line – w czasie rzeczywistym można było oglądać relację z konferencji na kanale YouTube

4. Przeprowadzenie warsztatów wymagało zakupu 5 sztuk zestawów akwaryjnych, które zostały umieszczone w sali akwaryjnej naszej placówki, złożonych z następujących elementów:

• zbiorniki, a właściwie kompletne zestawy akwariowe – ok. 60 l pojemności z kompatybilnym osprzętem – moduł filtracyjny w pokrywie lub filtr wewnętrzny z  wkładami filtrującymi, grzałka z termostatem, termometr, dodatkowo niewielka pompka do napowietrzania + wężyk i kostka,
• do zbiorników biotopowych piasek i/lub drobnoziarnisty żwir,
• do zbiorników roślinnych tzw. podłoże aktywne,
• preparaty do uzdatniania wody, bakterie, testy paskowe, papierowe do pomiarów,
• rośliny.

5. Wynajem wystawy interaktywnej - wystawa prezentowała zagadnienia związane z wodą, złudzeniami optycznymi oraz reakcją na nie ludzkich zmysłów. Czas trwania wystawy 6 miesiące (lipiec – grudzień). Wystawa była wykorzystywana podczas zajęć z dziećmi, młodzieżą oraz osobami dorosłymi mającymi na celu podniesienie ich świadomości ekologicznej, szczególnie w zakresie zagadnień związanych z wodą np. jej oszczędzaniem, jej zanieczyszczaniem także w kontekście dziejących się na naszych oczach zmian klimatu.
   
   
6. Zamontowanie w sali akwaryjnej Centrum Edukacji Ekologicznej i Rewitalizacji Jezior w Szczecinku systemu monitoringu wody użytkowej opartego o bioindykatory (organizmy wskaźnikowe) – małże słodkowodne. Zamontowanie (na zasadzie wynajmu na 3 lata) kompletnej instalacji pokazującej w praktyce działanie systemu SYMBIO opartego o bioindykatory, który jest wykorzystywany do wychwytywania zmian parametrów wody uzdatnionej. Za pomocą tego systemu wprowadziliśmy do oferty CEEiRJ dodatkową tematykę zajęć pokazującą monitoring parametrów wody o bioindykatory. Systemy monitoringu wody ujmowanej opartej o bioindykatory (w tym przypadku małże słodkowodne) są stosowane coraz częściej przez zakłady uzdatniania wody na terenie naszego kraju. W oparciu o ten system możemy prowadzić zajęcia dla dzieci, młodzieży oraz osób dorosłych na których można zapoznać się po pierwsze z tym jak działają bioindykatory w przyrodzie a z drugiej jakie korzyści i usługi mogą świadczyć dla nas ograniczając np. stosowanie metod opartych o zastosowanie chemii, która nie jest bez wpływu na środowisko naturalne. Pokazać również funkcjonowanie małż jako naturalnych filtratorów żyjących w środowisku wodnym. Ponadto system monitoringu i filtracji wody ujmowanej stanowi uzupełnienie akwariów i pokazuje organizmy wodne inne niż ryby, ich warunki życia, ich budowę oraz ewentualne korzyści, jakie te organizmy mogą świadczyć usługi prośrodowiskowe dla człowieka. Jest to dodatkowy element wpływający na zwiększenie ilości osób korzystających z zajęć w naszej placówce, wpłynął również na promocję naszej placówki i zwiększenie świadomości ekologicznej społeczeństwa. Sprzęt ten również wykorzystujemy jako pomoc dydaktyczną w prowadzeniu zajęć np. z uczniami kierunku technik ochrony środowiska.
   
   
7. Zakupiliśmy komplet pomocy dydaktycznych pozwalających na wprowadzenie nowych elementów do akwariów znajdujących się w sali akwaryjnej CEEiRJ: chłodziarka – 1 szt., pompa – 1 szt., falownik – 1 szt., pompa obiegowa - 6 szt., grzebień przelewowy z regulacją wysokości  - 6 szt., płytka zraszająca - 8 szt., sitko spływu – 6 szt., zestaw do podziału filtra - 7 szt, kamera z osprzętem – 1 komplet. Urządzenia te są potrzebne do właściwego działania obecnie zamontowanego systemu i wpłyną na polepszenie dobrostanu ryb przebywających w akwariach (akwaria pracują już od 2016 roku i potrzebna jest wymiana pewnych elementów ich systemu). W wyniku zakupu ww. pomocy dydaktycznych możliwe będzie pokazanie na zajęciach z dziećmi, młodzieżą i osobami dorosłymi jak funkcjonują ekosystemy rzeczne.
   
   
8. Przeprowadzenie akcji promocyjno – informacyjnej pod hasłem „Bądź EKO!”. W związku z przypadającym w roku 2021 5-leciem funkcjonowania CEEiRJ przeprowadziliśmy akcję promocyjno – informacyjnej pod hasłem „Bądź EKO!” podnoszącą świadomość nawyków, potrzebnych w codziennym życiu obejmującej druk ulotek, toreb bawełnianych wielokrotnego użytku, kubków z nadrukiem, ołówków, zestawów gier eko i opasek odblaskowych. Materiały te zostały wykorzystane podczas zajęć i imprez organizowanych przez CEEiRJ m.in. Regaty na Jeziorze Trzesiecko, Dożynki Ogólnopolskie Bobolice, Konferencja „RevitaLife 2021”.

Razem we wszystkich ww. działaniach w ramach projektu „CZŁOWIEK, JEGO MIEJSCE I ROLA W ŚRODOWISKU - EDUKACJA EKOLOGICZNA W CENTRUM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ I REWITALIZACJI JEZIOR W SZCZECINKU – edycja 2021” w okresie lipiec – grudzień 2021 wzięło udział prawie 4 500 osób.